Endüstriyel Tasarım Tescili
04 Ekim 2017AMACI : Buluş sahibinin buluş konusu ürününü belli bir süre üretme, kullanma veya satma hakkının koruma altına alınarak buluşunun kullanımı üzerinde belirli bir süre tekel oluşturmasını sağlamaktır. Tescilin Yararları; Bu sayede buluş sahibi yeni tasarımlar için teşvik edilmekte, tasarımların sanayiye uygulanması ile teknik ve sosyal ilerlemenin gelişmesi sağlanmakta ve tasarım tescili koruma süresi biten tasarımlar toplumun malı olmakta ve transfer edilerek gelişmekte olan ülkelerin kullanımına sokulabilmektedir.
TANIMI: Endüstriyel tasarım tescili, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin/ürünün tümünün veya bir parçasının üzerindeki süslemenin veya estetik görünüşünün koruma altına alınarak tasarım sahibine devlet tarafından ürünü üzerinde belirli bir süre tekel hakkı verilmesidir. Estetik görünüş; Ürünün biçimi, rengi, süsü veya bunların kombinasyonları ( birleşimleri ) sonucu ortaya çıkan ve göze hitap eden görünüşüdür.
SÜRECİ : Endüstriyel tasarımların korunması işlemi Türk Patent Enstitüsü tarafından 554 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili hükümleri doğrultusunda yapılmaktadır. Bir endüstriyel tasarımın tescil ile korunabilmesi için; Yeni ve ayırt edici olması, Sanayiye uygulanabilir, olması gerekmektedir. Tasarımda yenilik; Bir endüstriyel tasarımın aynısı, başvuru ve rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması durumudur. Ayırt edici nitelik; Tasarımın, bilinen diğer tasarımlardan ayrılabilir görünüm özelliklerinin olmasıdır. Yeniliğin etkilenmemesi; Koruma talep edilen bir endüstriyel tasarımın, başvuru tarihinden önceki on iki ay içerisinde tasarımcısı tarafından yapılmış açıklamalar ve kamuya sunmalar yenilik ve ayırt edici niteliği etkilememektedir. Sanayiye uygulanabilir olması; Endüstriyel yolla veya elle birden fazla sayıda üretilebilmesidir. Tescil hakkı; Tasarımı yapana veya haleflerine aittir. Endüstriyel tasarım tescili almak için ilk başvuran kişi aksi mahkemece kanıtlanıncaya kadar tescil isteme ve korunma hakkının sahibidir. Tescilde öncelik hakkı; Aynı tasarımı yapanlardan hangisi önce başvuru yapmışsa o başvuru ve patent tescili korunmaktadır. Başvurunun yapılması; TPE, tasarım tescil başvuruları için gerekli ( dilekçe, vekâletname, tarifname, istemler, ücret vb. ) evrakların var olup olmadığı konusunda inceleme yapmaktadır. Herhangi bir eksikliği olmayan başvurular tasarım siciline kayıt edilir ve Resmi Endüstriyel Tasarımlar bülteninde yayınlanarak ilan edilir. Korumanın başlaması; Dilekçenin TPE tarafından alındığı tarih, saat ve dakika itibarı ile başvuru süreci ve koruma başlamış olur. İtiraz hakkı; Yayın tarihinden itibaren 6 ( altı ) ay süre içinde ilanı yapılmış tasarımla ilgili gerçek veya tüzel kişiler ile ilgili meslek kuruluşları gerekçelerini açıkça belirtmek koşuluyla tasarım belgesinin verilmesine karşı TPE nezdinde itirazda bulunabilirler. Enstitü tarafından yapılan itiraz ve gerekçesi başvuru sahibine kendi görüşlerini 3 ( üç ) ay içinde bildirmesi için gönderilir. 6 aylık yasal itiraz süresinin kaçırılması durumunda ise tasarım tescil belgesinin hükümsüzlüğü için adli mahkemelerde dava açılabilir. İtirazın incelenmesi; İtiraza konu olan tasarım için tescilin devamı veya iptali konusunda karar verilmesi amacıyla TPE’ de Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulunda incelemeye alınır. Bu incelemede itiraz dilekçesi ile yazılı belgeler doğrultusunda karar verilmektedir. İtiraza konu tasarım yıllardır var olduğunun bilinmesine rağmen eğer bu durum itiraz ekinde herhangi bir belge ile ispatlanamıyorsa tescilin devamı yönünde karar alınmaktadır. Yani itiraz eden itirazını yazılı belgelerle ispatlamak durumundadır. Yani itiraz eden itirazını yazılı belgelerle ispatlamak durumundadır. Tescilin verilmesi; Ülkemizde tasarım tescili AB sistemine de uyumlu olarak yayına dayalı itiraz sistemi kullanılmaktadır. İtirazın ispatlanamaması veya itiraz olmaması durumunda TPE tasarımın tesciline karar vererek kararını tasarım siciline kaydeder ve Resmi Endüstriyel Tasarım Gazetesinde ilan ederek tescil belgesini başvuru sahibine gönderir. Koruma süresi; Endüstriyel Tasarım Tescilinin koruması başvuru tarihinden itibaren 5 ( beş ) yıldır. Bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek üzere toplam 25 ( yirmi beş ) yıla kadar uzatılabilir. Koruma sınırı; Alınan Endüstriyel Tasarım Tescili ile sadece Türkiyede korunma sağlanmaktadır. Korumanın diğer ülkelerde de geçerli olabilmesi ancak bu ülkelerde de tasarımın tescil ettirilmesi ile mümkündür.
NOT : Endüstriyel tasarımın tescili için tasarım sahibi olan herkes başvuruda bulunabilir. Ancak gerek bahse konu süreçler, gerek görsel anlatımın yapılması, gerekse ücretlerin ödenmesi yönünden çok önemli olup, yapılacak bir yanlışlık veya gecikme sonucu tescil korumasını ve tekel hakkınızı kaybedebilirsiniz. Bu durumda tasarım toplumun malı olur ve isteyen herkes tasarımınızdan faydalanma hakkını elde eder.
ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİLİNİN SAHİBİNE SAĞLADIĞI HAKLAR: Üçüncü kişiler tasarım hakkı sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarımı veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, sözleşme yapmak için icapta bulunamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçla elde bulunduramaz. Tasarımcının tescil edilmiş ürününün koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 ( beş ) yıldır. Bu süre beşer yıllık süreler halinde yenilenmek üzere toplam 25 ( yirmi beş ) yıla kadar uzatılabilir. Endüstriyel tasarım belgesi hakkı devredilebilir, lisans sözleşmesi yoluyla kiralanabilir, veraset yolu ile varislere intikal edebilir ya da rehin edilebilir. Tasarımcının birden çok olması halinde, taraflar arasında aksine bir anlaşma yoksa tasarımcılar bu ürün üzerinde müşterek mülkiyet hükümleri çerçevesinde hak sahibidirler. Her hak sahibi diğerinden bağımsız olarak aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir. Kendine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilir. Payın üçüncü kişiye devredilmesi halinde diğer pay sahiplerinin önalım hakkı vardır. Payın devri yazılı şekilde yapılır ve sicile kaydedilir. Enstitü ön alım hakkının kullanılabilmesi için durumu iki ay içinde diğer hak sahiplerine bildirir. Ön alım hakkı bildirimin tebellüğünden itibaren bir ay içinde kullanılır. Diğer hak sahiplerine bir bildirimde bulunduktan sonra tasarımı kullanabilir. Tasarımın kullanılması amacı ile üçüncü kişilere lisans verilmesi, hak sahiplerinin tamamının karar vermesi ile mümkündür. Tasarımdan doğan hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması halinde, üçüncü kişilere karşı hukuk veya ceza davası açılabilir.
ENDÜSTRİYEL TASARIM HAKLARINA KARŞI YAPILAN TECAVÜZ VE İHLAL HALLERİNDE MAHKEMECE VERİLECEK YAPTIRIMLAR: Endüstriyel tasarım tescil hakkı mutlak hak olup bu haklar, hak sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilir. Tecavüz ve İhlal Halinde Açılabilecek Hukuk Davaları:
1. Tecavüzün önlenmesi davası
2. Tecavüzün durdurulması davası
3. Tecavüzün giderilmesi davası
4. Tecavüzün tespiti davası
5. Tazminat davaları ; Maddi tazminat davası, Manevi tazminat davası, İtibari tazminat davası
6. El koyma
7. Ürünler ve araçlar üzerinde mülkiyet hakkı tanınması
8. Şekil değiştirme veya imha
9. Mahkeme kararının ilgililere tebliği
10. Kararın kamuya ilan yolu ile duyurulması ve hükmün ilanı
11. İhtiyati tedbir
Tecavüz Ve İhlal Hallerinde Mahkemece Verilecek Cezalar:
1. Endüstriyel Tasarım tescil belgesi almak amacıyla yanlış ve yanıltıcı bildirimde bulunanlar, gerçeğe aykırı olarak kendini endüstriyel tasarım tescil hakkına sahip olarak gösterenler hakkında 1 ( bir ) yıldan 2 ( iki ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir, 14.000 ( on dört bin ) YTL’ den 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir. Her iki cezaya birden hükmedilebilir.
2. Endüstriyel Tasarım tescili ile korunan bir buluşun sahibi olmadığına, koruma süresinin bittiğine, endüstriyel tasarım tescil belgesinin hükümsüzlüğüne karar verildiği halde ürün üzerinde koruma olduğu zannını uyandıranlar, satışa çıkarılan eşyaya veya ambalajlara veya ticaret evrakına veya ilanlarına ve reklâmlarına hukuken korunan bir endüstriyel tasarım tescili ile ilgisi olduğu zannını uyandıranlar ile yetkisi olmadığı halde, patent üzerindeki hakların birini veya bu haklarla ilgili lisansı devretmek, rehin etmek veya bu haklar üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunanlar hakkında; 2 ( iki ) yıldan 3 ( üç ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir, 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ den 46.000 ( kırk altı bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir. Her iki cezaya birden hükmedilebilir.
3. Tasarım haklarına tecavüzde bulunanlar hakkında; 2 ( iki ) yıldan 4 ( dört ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir, 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ den 46.000 ( kırk altı bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir. Her iki cezaya birden hükmedilebilir. Ayrıca iş yerlerinin 1 ( bir ) yıldan az olmamak üzere kapatılmasına ve aynı süre ticaretten men edilmelerine hükmedilebilir. Tecavüzde kullanılan eşya ve bunları üretmeye yarayan araç, gereç, cihaz, makine gibi vasıtalara el konabilir veya imha edilebilir.
4. Tecavüz sonucu meydana gelen maddi ve manevi zararları gidermek amacıyla, mütecavizler hakkında; Maddi tazminat ödemeye hükmedilebilir, Manevi tazminat ödemeye hükmedilebilir, İtibari tazminat ödemeye hükmedilebilir, İhtiyati tedbir amacıyla üretilen veya ithal edilen ürünlere el konulmasına hükmedebilir. Bahse konu tüm cezalara birden hükmedilebilir.