Coğrafi İşaretlerin Tescili ve Koruması

04 Ekim 2017

Tescilin Amacı; Belirli bir coğrafi yöre veya alan veya bölge adı ile anılan ürünlerin korunmasını sağlayan bu tescil ile coğrafi bölgelere mahsus ürünlerin niteliklerinin bozulmaksızın sürekliliğini sağlamaktır. Başka bir deyişle tescile konu ürünün üretiminde standardizasyon sağlayarak bu ürünün kalitesini korumaktır.

Tescilin Tanımı; Coğrafi işaret tescili, belirli bir coğrafi yöre veya alan veya bölge adı ile anılan ürünlerin korunmasını sağlayan gerçek veya tüzel kişilere devlet tarafından ürün üzerinde tekel hakkı verilmesidir.

Tescilin Yararları; Ülkemize ait belirli bir coğrafi yöre veya alan veya bölge adı ile anılan ürünlerin korunmasını ve coğrafi bölgelere mahsus ürünlerin niteliklerinin bozulmaksızın sürekliliğini ve tescile konu ürünün üretiminde standardizasyon sağlayarak bu ürünün kalitesi korunmaktadır.

SÜRECİ :

Coğrafi işaretlerin ve korunması işlemi Türk Patent Enstitüsü tarafından 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili hükümleri doğrultusunda yapılmaktadır.              

Tescili istenen her coğrafi işaretin tescili için ayrı ayrı coğrafi işaretin üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri, konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları, ticaret veya sanayi odaları, tarafından başvuru dilekçesi ile TPE’ne başvurulması gerekmektedir. Coğrafi işaretin koruması sadece tescil edildiği ülke içinde geçerlidir. Bu nedenle tescilli bir coğrafi işaretin korunabilmesi için korunması istenilen tüm ülkelerde tescil edilmesi gerekmektedir. TPE’ne yapılacak başvuruda bulunması veya eklenmesi gereken evraklar şunlardır.

  • 1.      Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içeren başvuru dilekçesi,
  • 2.      Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ve ilgili ürünün adı,
  • 3.      Ürünün tanımı; ürünün ve gerekiyorsa hammaddenin fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve benzeri ilgili özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler,
  • 4.      Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgiler ve belgeler,
  • 5.      Denetleme biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler,
  • 6.      Tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalama, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılarıyla açıklayan bilgiler,
  • 7.      Başvuru ücretinin ödendiğine dair ilişkin belge

TPE başvuruyu şekli açıdan inceler ve ( itiraz halinde ) gerektiğinde başvuru ile ilgili teknik bilgilerin kanıtlanması için başvuruyu bu konuda uzman bir veya birden fazla kamu kuruluşu veya üniversite veya tarafsız özel kuruluş tarafından incelenmesini talep eder. Bu durumda ilgilim kurum ve kuruluşa ödenecek inceleme ücreti ve TPE’nin yapacağı hizmetler karşılığı alacağı ücret başvuru sahibi tarafından Enstitüye ödenir.

Şekli incelemenin tamamlanması sonrası başvuru, TPE tarafından Resmi Gazete ile yurt çapında dağıtımı olan en yüksek tirajlı günlük gazetenin ikisinde ve bir yerel gazetede ilan yoluyla yayınlanır. Başvurunun Resmi Gazetede ilanından itibaren 6 ( altı ay ) içinde ilgili herkes tescil talebinin geçersizliğine ilişkin TPE nezdinde itirazda bulunabilir. Bu süre içerisinde herhangi bir itiraz yapılmamış ise ad veya işaret Resmi Gazetede yayınlanma tarihi itibari ile kesinlik kazanır. İtiraz olduğu takdirde; itirazın incelenmesi sonucunda biçim veya kapsam itibariyle değişikliğe uğramış şekliyle ve kapsamı açıkça belirtilerek yayınlanır ve tescil yayın tarihi itibariyle kesinlik kazanır ve coğrafi işaret siciline kayıt edilir.

  NOT  :

  1. Coğrafi işaretin tescili markalar gibi ülkesel olup, korunması istenilen tüm ülkelerde tescili gerekmektedir.

  2. Tescil maliyetinin önemli bir bölümü gazetelere verilecek ilanlardan kaynaklanmaktadır.

COĞRAFİ İŞARETLERİN TESCİLİNİN SAHİBİNE SAĞLADIĞI HAKLAR:

  1. Coğrafi işaret tescilinin koruma süresi tescil ile başlamış olup, süresiz olarak uzatabilir.
  2. Coğrafi işaret hakkı devredilebilir, miras yolu ile intikal edebilir, lisans verilebilir rehin veya haczedilebilir.
  3. Coğrafi işaretin, üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak aynı mal ve hizmet alanında kullanılması durumunda aşağıda sayılanları önleme yetkisi vardır.
  •          Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran yada çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız ticari kullanımını,
  •          Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımını veya korunan adın tercümesinin kullanımını veya “sitilinde, tarzında, tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle kullanımını,
  •          Ürünün iç veya dış ambalajında tanıtım ve reklâmında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesini,
  •         Coğrafi işaret tescilinin koruduğu haklara tecavüz halinde hukuk ve ceza davaları açma hakkı vardır.

COĞRAFİ İŞARET TESCİL HAKLARINA KARŞI YAPILAN TECAVÜZ VE İHLAL HALLERİNDE MAHKEMECE VERİLECEK YAPTIRIMLAR:

Tescil hakkı mutlak hak olup bu haklar hak sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilir;

Tecavüz ve İhlal Halinde Açılabilecek Hukuk Davaları:

  • 1.         Tecavüzün önlenmesi davası
  • 2.         Tecavüzün durdurulması davası
  • 3.         Tecavüzün giderilmesi davası
  • 4.         Tecavüzün tespiti davası
  • 5.         Tazminat davaları
    •          Maddi tazminat davası
    •          Manevi tazminat davası
    •          İtibari tazminat davası
  • 6         El koyma
  • 7         Ürünler ve araçlar üzerinde mülkiyet hakkı tanınması
  • 8         Şekil değiştirme veya imha
  • 9         Mahkeme kararının ilgililere tebliği
  • 10       Kararın kamuya ilan yolu ile duyurulması ve hükmün ilanı
  • 11       İhtiyati tedbir

 

Tecavüz ve İhlal Sayılan Fiiller;

Tescil edilmiş coğrafi işaretler, bunların kullanım hakkına sahip olmayan üçüncü kişiler tarafından aşağıda yazılı biçimde kullanımları coğrafi işaret hakkına tecavüzdür.

a)  Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı,

 b)  Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya 'stilinde', 'tarzında', tipinde', 'türünde', 'yöntemiyle', 'orada üretildiği biçimde' veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı,

 c) Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklâmında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye ver verilmesi,

 d) Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması,

 e)  Bu maddenin önceki a, b, c ve d bentlerinde yazılı fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,

 f)  Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan coğrafi işarete sahip malın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak.

Tecavüz ve İhlal Hallerinde Mahkemece Verilecek Cezalar:

1.  Coğrafi işaret hakkı sahibi olarak belirtilmesi gereken kimlik bildirimini gerçeğe aykırı olarak yapanlar, coğrafi işaret koruması olan bir eşya veya ambalajı üzerine konulmuş, coğrafi işaret koruması olduğunu belirten işareti yetkisi olmadan kaldıranlar, kendisini haksız olarak coğrafi işaret başvurusu veya coğrafi işaret*marka hakkı sahibi olarak gösterenler hakkında,

  • 1 ( bir ) yıldan 2 ( iki ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir,
  • 14.000 ( on dört bin ) YTL’ den 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir.
  • Her iki cezaya birden hükmedilebilir.

2.  Korunan bir coğrafi işaret hakkının sahibi olmadığı, herhangi bir sebeple coğrafi işaret hakkının hükümsüzlüğü veya coğrafi işaret korumasından doğan hakkının sona ermesi durumlarında; kendisinin veya başkasının imal ettiği veya satışa çıkardığı eşyaya veya ambalajlarına veya ticari evrakına veya ilanlarına, hukuken korunan bir coğrafi işaret hakkı ile ilgili olduğu kanısını uyandıracak şekilde, işaretler koyan veya bu amaçla yazılı ve görsel basındaki ilan ve reklâmlarda bu tarzda yazı, işaret veya ifadeleri kullananlar hakkında,

  • 2 ( iki ) yıldan 4 ( dört ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir,
  • 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ den 46.000( kırk altı bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir.
  • Her iki cezaya birden hükmedilebilir.

3.  Tecavüz ve ihlal sayılan fiillerden birini işleyenler hakkında,

  • 2 ( iki ) yıldan 4 ( dört ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir,
  • 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ den 46.000 ( kırk altı bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir.
  • Her iki cezaya birden hükmedilebilir.
  • Ayrıca iş yerlerinin 1 ( bir ) yıldan az olmamak üzere kapatılmasına ve aynı süre ticaretten men edilmelerine hükmedilebilir.
  • Tecavüzde kullanılan taklit ürünlere ve bunları üretmeye yarayan araç, gereç, cihaz, makine gibi vasıtalara el konabilir veya imha edilebilir.